E-hurda Nereye Gidiyor?

İSTANBUL - Eve ilk aldığınız tüplü televizyonuzu hâlâ kullanıyor musunuz? Kişisel bilgisayarınız 10 yılı geride mi bıraktı? Yoksa siz hâlâ satın aldığınız ilk cep telefonunu mu kullanıyorsunuz? Bu sorulardan biri için dahi yanıtınız “hayır” ise, bilmenizde yarar var, siz de Türkiye elektronik hurdalığına “katkı”da bulunuyorsunuz...

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre; neredeyse her evde ortalama bir televizyon bulunuyor. Teknoloji hızla ilerliyor. LCD ve plazma ekranlar giderek yaygınlaşıyor. Yeni televizyonlar evlerimize giriyor. Peki, çevreye zararlı kimyasallar içeren eski televizyonlarımız ne olacak? Eskiciye -ya da yeni nesil e-hurdacılara- mı vereceğiz? Yoksa çöpe mi atacağız! Artık bir seçenek daha var: “Geridönüştürmek”. Türkiye’nin ilk elektronik atık geridönüşüm firması olan Doğa Entegre Geridönüşüm Endüstrisi işte bu işle meşgul oluyor.

2003’te kurulan ve merkezi Kocaeli’de olan firma, bir Ar-Ge çalışması ile 1997-2006 arasında Türkiye’de yılda açığa çıkan televizyon ve monitör sayısını istatistiklere göre hesaplamış. Firmanın Proje Müdürü Ebru Ulu Özbek, “Son kullanıcılar bünyesinde yılda yaklaşık 225 bin ton tüplü monitör ve televizyonun e-atık olarak ortaya çıktığını” söylüyor. “Bir de üreticiler tarafından bu cihazların üretimi sırasında televizyon tüpleri (CRT) atığa ayrılıyor; bunları da ortalama 950 ton olarak düşünebilirsiniz” diyor.

Hurdaya çıkan televizyonlar ve diğer e-atıkların toplanmasında en maliyetli ve sorunlu olan bölüm, nakliyat. Tek bir televizyon ya da bilgisayarın alınması için birilerinin tek tek evlere gitmesi, ne yazık ki firma için “astarı yüzünden pahalıya gelen” bir çözüm. E-atıkların, özel toplama alanları ya da şirket depoları, konteyner gibi belirli alanlara depolanması gerekiyor. Firma, elektrikli ve elektronik eşya atık potansiyeli olabilecek firmalara ulaşıyor ve depolarındaki e-hurdayı niteliğine göre toplu olarak alıyor. Kocaeli’deki tesis dışında İzmir’de bir bölgesel depoları da bulunuyor. Firma, 2008’in ilk yarısı tamamlanıncaya kadar bütün Türkiye’yi kapsayacak şekilde 11 ilde bölgesel depolama sistemi oluşturmayı planlıyor.

Elektronik atıklarınızı e-hurda satıcısına vermeniz de bir diğer çözüm. Elektronik mühendisi Hakan İzgiey, 19 yıl Türksat gibi telekomünikasyon firmalarında yöneticiliğin ardından, 2007’nin başından beri Türkiye’de e-atıkları topluyor. Ankara’da kurduğu SNH adlı şirketiyle, elektronik hurda toplamak için firmalarla bağlantıya geçiyor...